Het meest kenmerkende aan het Enterse verleden? Dat is volgens menig inwoner de zompenvaart. In vroegere jaren dreven de Enternaren met de lange, brede schuiten succesvol handel. Een stuk geschiedenis, dat volgens de regionale stichting de Enterse Zomp, niet verloren mag gaan. Daarom werd er maanden gewerkt aan een “Ontdek en Doe-centrum” naast de scheepswerf. Op vrijdag 2 en zaterdag 3 juni is het centrum alleen nog maar open voor genodigden!

De zomp
Tussen 1600 en 1900 werden er in Enter heel wat gebouwd en gebruikt. De platbodems van 7 tot 12 meter lang, waren een belangrijk transportmiddel voor de handel van onder andere hout, eieren, klompen, turf, jute en katoen.

De scheepvaart op de Regge was zelfs vrijwel geheel in handen van de Enterse schippers. In 1825 telde het kleine dorp maar liefst 125 zompen. Ook schippers uit nabijgelegen plaatsen voeren met zompen die in Enter waren gemaakt. Het waren gouden tijden.

Van handel tot attractie
Vandaag de dag zijn de zompen nog altijd niet uit Enter verdwenen. Bij de Waarf, de scheepswerf aan de Lee, worden er door een groep fanatieke vrijwilligers weer opnieuw zompen gebouwd. Ingezet voor de handel worden de houten schepen niet meer. De vaartochten dienen vooral als toeristische attractie door de prachtige omgeving van Enter, Rijssen en Hellendoorn.

Volgens de stichting ontbrak er echter nog een plek waar de verhalen achter een zomp verteld en beleefd konden worden.
“We willen niet alleen informeren”, vertelt bestuurslid Henk Velten.
“Behoefte aan een kijk- en leesmuseum hadden we niet. Onze wens was een eigentijds en interactief doe-centrum, waar bezoekers de cultuurhistorie van een zomp – waar wij als Twentenaren zo trots op zijn – echt kunnen herbeleven. Van de bouw tot transport! En hoe mooi is het om dat te combineren met een vaartocht en een bezoek aan de scheepswerf?”

Start van de bouw
De 175 m² grote ruimte op de nieuw gebouwde schuur van de werf bleek de perfecte locatie. Creative agency Artica ontwikkelde het complete concept en zocht in de realisatie de creatieve samenwerking met 100%FAT en Studio MAD.

Scripts werden geschreven, filmdagen ingepland en 3D ontwerpen gemaakt. Ook vrijwilligers werkten mee. In de vroege zomermaanden van 2022 begon de verbouwing. Gerrit Velten was als voorzitter van De Regionale Stichting Enterse Zomp de grote animator van het project. Als een echte kapitein loodste hij het project in veilige haven. Gerrit overleed afgelopen zomer en maakt  de opening niet mee.

Zompenbouwer Berend
Ondanks het grote gemis van Gerrit ging de bouw door. De laatste voorbereidingen zijn inmiddels in volle gang.
“Het Ontdek en Doe-centrum is zo goed als klaar”, vertelt Henk. “Aan de buitenkant van de schuur moet nog zichtbaar worden wat er binnen te beleven is.”

Het bestuurslid is zichtbaar trots op het resultaat. “Het is een prachtige belevingsruimte geworden. Als bezoeker word je in een aantal vlogs meegenomen in het leven van Berend. De video’s laten zien hoe de jonge fanatiekeling opgroeit tot ervaren zompschipper. Daarna moet je zelf aan het werk. In verschillende interactieve spellen bouw je zelf een zomp.”

Centrum van zompbouw en transport
Het Ontdek en Doe-centrum is volgens Henk voor jong en oud, Twentenaar én toerist. Bovendien dient het centrum als poort naar het Enters Reggedal.

“Direct naast de Waarf vind je die fraaie natuur. Om dat dichterbij te halen, is er een unieke verrekijker waarmee je digitaal de omliggende plaatsen kan ontdekken. En na een bezoek fiets of wandel je er dus zo naartoe”.

Op 2 juni staat de opening van Ontdek en Doe-centrum voor genodigden gepland. Daarna is het ook voor een breder publiek toegankelijk. Een bezoek aan het Ontdek en Doe-centrum is te boeken via: www.entersezomp.nl.

“Wij kijken er enorm naar uit”, vertelt Henk. “We hopen dat mensen na een bezoek onthouden dat Enter ooit een centrum was van zompbouw en van transport, van binnen tot ver buiten de regio. Het is zo’n mooi stuk geschiedenis… dat mag nooit verloren gaan.”